Vertaling: Freddy Tack

De relaties Cuba – Verenigde Staten

Obama-Castro

Veel inkt werd misbruikt in de internationale pers inzake de handdruk van Barack Obama en Raúl Castro, ter gelegenheid van de begrafenis van Nelson Mandela. De vraag blijft wel of dit aanleiding zal geven tot een wijziging in de relaties tussen de Verenigde Staten en Cuba.

Weinig media daarentegen hechten belang aan het feit dat Raúl Castro een vooraanstaande plaats innam tijdens de ceremonie. Dit is gemakkelijk begrijpbaar als men rekening houdt met de blijvende en doorslaggevende steun van Cuba in de strijd tegen de apartheid, en de cubaanse overwinning op de zuidafrikaanse troepen, nochtans onoverwinbaar geacht, in Cuito Cuanavale, een onmisbaar element voor de onafhankelijkheid van Angola en voor de uiteinelijke val van het racistisch regime in Zuid Afrika. Normaal dus dat van de meer dan honderd aanwezige personaliteiten, waarvan er zes het woord namen, Raúl instond voor de slottoespraak.

Nu, de handdruk, de vraag blijft waarom Raúl juist op de plaats waar Obama moest binnenkomen zat, een ontmoeting onvermijdbaar makend, en hem belettend Raúl te negeren. Of dit iets zal wijzigen blijft een open vraag. De noordamerikaanse pers heeft trouwens zeer snel gemeld dat de handdruk beperkt bleef tot een beleefdheidsformule en niets meer.

Meer druk voor het einde van de blokkade

Een opiniepeiling in de Verenigde Staten, door het tweepartijdig instituut « Atlantic Council », schat op 56% de amerikaanse burgers die in het voordeel pleiten van een « wijziging » van de relaties met Cuba. Bij de democraten en de onafhankelijken haalt men 60%, bij de republikeinen 52%. Een nog meer opvallend cijfer is zeer interessant : in de staat Florida bekomt men 63%.

Dit laatste cijfer bracht Jeff Flake, een republiekein, lid van het Comité voor Buitenlandse Zaken van de Senaat, ertoe te besluiten dat het argument om niets te wijzigen aan de huidige politiek, de houding van Florida tot nu toe, uitgeschakeld is.

Charlie Crist, ex-gouverneur van Florida en kandidaat voor een nieuw mandaat, beschreef de blokkade als « een nutteloze relikwie ».

Frederick Kempe, voorzitter van « Atlantic Council », is de mening toegedaan dat beide partijen, democraten en republiekeinen, klaar zijn voor een wijziging.

Patrick Leahy, democratisch senator, verklaarde dat het ogenblik gekomen is om de politiek inzake Cuba te moderniseren. Deze voorzitter van het Juridisch Comité van de Senaat geeft toe dat het tijd wordt toe te geven dat de politiek van de VS inzake Cuba, sinds jaren bevroren, geen enkele van haar doelstellingen bereikte. Hij voegde hieraan toe : «Eerder dan Cuba te isoleren heeft zij ons afgezonderd van Latijns Amerika ». Hij benadrukte ook dat de politiek niet moet steunen op de opinie van een minderheid die gehecht blijft aan een mislukte strategie. 

Het wordt hoog tijd dat Obama luistert naar de stemmen van zijn medeburgers, van de senatoren en de ondernemers, en dat hij zich ernstig gaat bezinnen over een procedure van opheffing van de blokkade en het hernemen van normale relaties met Cuba.

Een Cubaans standpunt

In een interview met Granma (13 december 2013) gaf Ramón Sánchez-Parodi Montoto, die de eerste verantwoordelijke was van de Belangensectie van Cuba in Washington (van 1977 tot 1984), zijn visie terzake. Hij vraagt zich af hoe de VS hun politiek voor Latijns Amerika gaan oplossen zonder hun betrekkingen met Cuba te herzien. Het geheel van deze landen heeft zich nu reeds uitgesproken dat er geen Top van de Amerikas komt (voorzien in 2015) als Cuba niet deelneemt. Hij denkt niet dat de opheffing van de blokkade er komt met een decreet, maar dat er misschien jaren zullen verlopen alvorens een totale normalistie bereikt is. Maar sommige zaken evalueren, zoals o.a.

de dialoog over postdienten, hulpverlening op zee, immigratie, soms langzaam en moeilijk, maar gesprekken bestaan.

Hij voegt eraan toe dat een opschorting van de wetten Toricelli en Helms-Burton door de VS een enorm impact zou veroorzaken. Volgens hem is het ogenblik gunstig, want de VS beleven een crisis en zijn internationaal geïsoleerd, met 188 landen die tegen de blokkade stemden in de VN. Maar er moet een aanvaardbare verhouding ontstaan voor beide landen, zonder enige intentie van overheersing, een relatie die Cuba heeft met talrijke landen. « Indien de Verenigde Staten niet afzien van hun overheersingpolitiek zal er geen normale relatie bestaan. Het is nu bewezen, sinds meer dan een halve eeuw, dat elke poging om de overheersing te herstellen mislukte ».

Een « foutje » van de dissidenten

Het is niet mogelijk deze rubriek af te sluiten zonder een « foutje » aan te halen van de dissidenten, een bewijs, eens te meer, van hun domheid en dubbelhartigheid.

De zogenaamde « dissidentie » had een campagne gepland tegen de cubaanse regering voor 6 januari, dag van de drie koningen. Een website gefinancierd door de noordamerikaanse regering, « Martí noticias », publiceerde een artikel over de aanhouding van dissidenten die speelgoed uitdeelden aan kinderen in Cuba. Deze actie werd gevoerd door de « Dames in het wit », gesteund door Washington. Het opzet was de uitdeling van 700 speeltuigen, aan vooraf gekozen families, voor de cameras van de internationale pers.

Het « foutje » was dat het artikel, met de titel « Cuba : militaire actie tegen onschuldige kinderen », gepubliceerd werd drie dagen voor de geplande actie moest doorgaan. De waarheid is gewoon dat de cubaanse overheid op 2 januari (dus 4 dagen vóór de zogezegde actie) José Daniel Ferrer hebben aangehouden, een leider van een splintergroep « UNPACU » (Vaderlandse Unie van Cuba », en het illegaal ingevoerd materiaal in beslag namen : computrers, GSM ’s en cash geld – eigenaardig speelgoed…

Op zijn minst een weinig efficiënte en domme dissidentie.

De relaties Europese Unie – Cuba : een dooi ?

Ter gelegenheid van het bezoek aan Cuba van Christian Leffler, uitvoerend directeur van het departement Latijns Amerika van de EU (zie Cuba Sí nr. 179, juni 2013) hadden wij reeds melding gemaakt van voortekenen bij de intenties van de EU om de relaties met Cuba te herzien.

In januari, tijdens zijn bezoek aan Cuba, bevestigde de Minister van Buitenlandse Zaken van Nederland de wil wijzigingen door te voeren, met een verklaring dat het tijd was dat de EU haar relaties met Cuba aanpaste. (Granma, 07/01/2014 en Trabajadores 07/01/2014). 

Na jarenlange bevriezing van de relaties, op initiatief van de ultraliberale spanjaard Aznar (in 1996), nauw gebonden aan de noordamerikaanse rechtse kringen, schijnt een opening mogelijk te worden.

Op 6 februari 2014 gaf de Raad van de Ministers van Buitenlandse Zaken van de EU een mandaat aan Catherine Ashton, Hoge Vertegenwoordigster van de Buitenlandse Politiek van de Unie, om besprekingen te starten met Havana met het oog op een bilateraal akkoord. Cuba is het enige land uit Latijns Amerika met hetwelk de EU geen enkel verdrag heeft. De beslissing, genomen niettegenstaande de weerspannigheid van enkele landen (o.a. Duitsland, de Tchechische Republiek en Polen), volgt een logische redenering. De « gemeenschappelijke houding » heeft geen enkel resultaat opgeleverd gedurende al deze jaren en de meerderheid van de lidstaten van de Unie heeft normale bilaterale relaties met Cuba. Het akkoord werd bereikt door aan de « weerspannige landen » een clausule toe te staan met de melding dat de onderhandelingen kunnen opgeschort worden ingeval van « ernstige schending van de mensenrechten ».

Catherine Ashton verklaarde : »Dit is geen breuk met de voorbije politiek. Wij wensen de hervormingen en het modernisatieproces in Cuba te ondersteunen, terwijl wij verder onze verontrusting uitdrukken inzake mensenrechten, zoals wij het altijd hebben gedaan ».(Agentschap Belga, 10/02/2014). Een opening, maar met voorwaarden en de stok steeds achter de deur.

Herman Portocarero, ambassadeur van de EU in Cuba (en ex-ambassadeur van België in Cuba), verklaarde, wat hem betreft, dat de beslissing van de Raad « een grote stap vooruit is ».

Cuba herhaalde zijn standpunt in een verklaring van Rogelio Sierra Díaz, vice-minister van Buitenlandse Zaken, dat wij hierna opnemen : 

« De cubaanse regering werd officieel in kennis gesteld van de beslissing van de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie en van de Hoge Vertegenwoordigster van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidspolitiek, H.E. Catherine Ashton, om onderhandelingen te starten inzake de modaliteiten voor een Akkoord van Politieke Dialoog en Samenwerking tussen de Europese Unie en haar lidstaten enerzijds, en de Republiek Cuba anderzijds.

In oktober 2008 hadden de Europese Unie en Cuba afgesproken de politieke en samenwerkingsdialoog terug op te nemen op basis van wederkerigheid, met een onvoorwaardelijk en niet discriminerend karakter, in totaal respect van de souvereine gelijkheid van de Staten en het juridisch en grondwettelijk kader van de partijen, en eveneens de volle gehechtheid aan het principe van niet inmenging in de binnenlandse zaken van de Staten.

Cuba is de mening toegedaan dat deze principes hun volledige actualiteit behouden en de referentie moeten blijven in de relaties tussen de Europese Unie en ons land.

Ik herbevestig wat gezegd werd tijdens deze lange procedure van nadenken en overleg tussen de lidstaten van de EU, voorafgaand aan dit resultaat. Cuba zal de door de europese partij geformuleerde uitnodiging bestuderen op een respectvolle, constructieve wijze, gehecht aan haar souvereiniteit en aan haar nationale belangen » (Granma, 11 februari 2014).

De blokkade belet consulaire diensten

Sinds meerdere maanden stellen de cubaanse diplomaten van de Belangensectie van Cuba in Washington de moeilijkheden aan de kaak veroorzaakt door de blokkade voor hun bankverrichtingen.

Nietegenstaande alle geleverde inspanningen en ingevolge de beperkingen opgedrongen door de economische, commerciële en financiële blokkade heeft de Belangensectie geen enkele bank, met zetel in de Verenigde Staten, gevonden die bankrekeningen aanvaarde voor cubaanse diplomatieke instanties.

De Sectie moest de pijnlijke beslissing nemen de consulaire diensten op te schorten vanaf 14 februari, tot een oplossing gevonden wordt. Het is trouwens niet de eerste keer dat een tijdelijke opschorting niet kon vermeden worden, steeds door dezelfde problemen.

De eerste slachtoffers zijn cubaanse en noordamerikaanse burgers die beroep doen op de consulaire diensten om hun familie te bezoeken, of voor universitaire, culturele, wetenschappelijke, en sportuitwisselingen tussen Cuba en de Verenigde Staten.

CULTURA

Interview met de Septeto Santiaguero

De son uit Santiago was in België met de Septeto Santiaguero, op 28 september 2013 in concert in Brussel. Hun CD « Vamos pa la fiesta » staat op de lijst van de Grammys 2013, na een eerste nominatie oin 2011 met « Oye mi son santiaguero ».

Het Theater Molière was vol cubaanse rythmes, glimlachen en spontaan dansen door een publiek begeesterd door de cubaanse muziek.

De Septeto Santiaguero (1931) is een van de oudste groepen met traditionele cubaanse muziek. Sinds 18 jaar is de samenstelling als volgt : Fernando Derwar (tres, zang), Ismael Borga (zang, claves en guiro), Inocencio Heredia (zang, maracas), Rudens Matos (zang, guitaar), Dairon Salazar (bass), Alberta Castellanos (percussie) en Eddy Lobaine (trompet).

Fernando Derwar, muziek directeur van de groep stond Cuba Sí te woord.

Welk soort muziek brengen jullie en wat is het verschil tussen de Septeto Santiaguero en de andere groepen van traditionele cubaanse muziek ?

Onze basislijn is de cubaanse « son », fundamenteel genre waarrond onze muziek draait. Maar wij zijn verschillend omdat wij de traditionele muziek brengen met een hedendaags tintje. Er is de son maar er zijn ook boleros, guaracha, changuy, bolero-son, danzón. Wij hebben ook een ander scène-optreden dan de meeste groepen die spelen om de mensen te doen dansen. Wij brengen tevens choreografie. De son komt van het cubaanse « oriente » en de son van Santiago is iets verschillend, dichter bij de roots want minder onderhevig aan invloeden.

Wat doet men in Cuba om de traditionele muziek te verdedigen en ze populair te maken bij de jeugd ?

Er zijn veel elementen die bijdragen tot een nauwe band tussen de jongeren en de traditionele muziek, niettegenstaande er veel reggaeton is en minder salsaen timba als voorheen. Metodologisch is de aanwezigheid in de muziekscholen van traditionele instrumenten, zoals de tres (cubaanse guitaar), de alaud, de cubaanse percussie, een sterk element dat de jongeren toenaderd tot traditionele muziek. Daarnaast treft de crisis ook de economische toestand in Cuba en geeft aanleiding tot kleinere groepen, die dichter staan bij de traditionele genres. De jongeren zijn nu aangetrokken door deze kleinere groepen die hen meer werkgelegenheid verschaffen.

Hoe heeft de orkaan Sandy uw activiteit getroffen ? En hoe verloopt de heropbouw in Santiago ?

De orkaan was verwoestend, zeer hevig, de woningen en de industrie zijn zwaar getroffen. Wij waren toen in Santiago, wij hadden een optreden de avond ervoor. Er was een grote solidariteit tussen de mensen van Santiago, en vanwege het cubaanse volk dat de electrische infrastructuur en het telefoonnet kwam herstellen. Een week na de orkaan speelden wij opnieuw in de Casa de la Trova. Na één week hernam het muzikaal leven in Santiago, zelfs als de orkaan het leven moeilijk maakte in de stad. Het centrum van de stad werkt vandaag normaal, niet 100% maar normaal, zeker inzake muziek en cultuur, maar de woningen en de andere infrastructuur blijven ingewikkeld. Het is nog steeds moeilijk om materiaal te vinden voor de heropbouw.

Hebt u een bericht voor het belgisch publiek ?

Ja, een speciale groet. Wij weten dat de cubaanse muziek in België geliefd is en dat er hier sinds altijd vrienden van Cuba zijn geweest. Wij beëindigen een tournée van drie maand en wij zijn voor de tweede keer genomineerd voor Grammy latijnsamerikaanse muziek. Vandaag willen wij onze traditionele muziek van Santiago voorstellen, en wij zijn er gelukkig over en wensen dit alles te delen met het belgische publiek.

Paula Frazão

De « Casa de la Cultura » in Cuba, ontmoetingspunt van de cubaanse culturele politiek

Interview met Zulema Armas Mojena, Vice-voorzitster van de Nationale Raad voor plastische kunsten en Fernando van de Nationale Raad van de Cultuurhuizen, Ministerie van Cultuur.

Zulema Armas Mojena

De nationale Raad van de Cultuurhuizen is de vereniging die al het werk coördineert van de volksdeelname op het kunstvlak in Cuba. Er bestaan meer dan 300 cultuurhuizen in het land.

Fernando

Het systeem van de Cultuurhuizen steunt op een aanwezigheid in alle regio van het land.

Dit type institutie is aanwezig in alle gemeenten. Sommige gemeenten hebben meer dan één Casa de la Cultura, in functie van de omvang van het gebied.

De institutie werkt met kunstleraars. Vandaag telt het land ongeveer 24.000 kunstleraars die alle sectoren van de bevolking behartigen, ook gehandicapten, derde leeftijd en vooral kinderen komen aan beurt. Deze leraars zijn ook aanwezig in de meer dan 11.000 scholen in Cuba. De kinderen kunnen dus vanaf hun jonge leeftijd elementen opdoen, werktuigen beheersen, zonder daarom een kunstcarrière te volgen.

Wat voor ons belangrijk is in dit systeem, is dat de Casas de la Cultura een kennisniveau brengen, een appreciatieniveau van de kunsten, wat de ontwikkeling van de gevoeligheid bevordert. Indien iemand dan capaciteiten heeft, of voldoende talent, kan de studie verder gaan in gespecialiseerde scholen, die deel uitmaken van het cubaans onderwijsnet, dat ook toegang geeft tot beroepscarrières in de kunstsector.

Wanneer wij het hebben over de Casas de la Cultura, zien wij niet alleen de zuivere artistieke uitdrukking. Het is niet alleen theater voor theater, muziek voor muziek, dans voor dans. Nee, de essentie van het werk is de wortels bereiken, de identiteit van elke gemeenschap. Men vertrekt dus steeds van de eigenheid van elk gebied en op deze basis wordt het werk opgebouwd. En wij nemen geen genoegen met de ontwikkeling van de lokale cultuur, maar werken ook op nationaal en universeel vlak..

Maar ons systeem geeft eerst voorrang aan de verdediging van de identiteit. Het is een beetje zoals zichzelf kennen, zich ontwikkelen en mogelijk maken, door het werk van de leraars, dat deze gemeenschap kan uitwerken wat de jongeren in staat zijn te doen vanuit hun werkelijkheid.

Anne

Hebben zij ook een sociale rol ?

Fernando

Een belangrijke rol, de sociale rol is de basis. Daarom zeg ik dat wij alle sectoren van de bevolking treffen, in de zones met een moeilijke toegang, de Pico Turquino, zelfs daar waar men denkt dat een plaats onbereikbaar is zal men een kunstleraar vinden. Met de wil ook daar, in dit hoge berggebied, het niveau en de kwaliteit te brengen die deze bevolking nodig heeft. Juist daarom is het werk verricht door dit systeem belangrijk, het is de volledige sociale omvang ervan.

Zulema

Vandaag zijn er 24.000 kunstleraars die rechtstreeks met de bevolking werken voor de socio-culturele ontwikkeling en promotie.

Men zegt dikwijls dat in Cuba iedereen zingt, dat iedereen danst. Naast het feit dat onze eigenheid zich zo uitdrukt, bestaat ook de duidelijke politieke wil van de cubaanse culturele politiek om dit te verstevigen.

Anne Delstanche

FESTIVAL VÁMONOS : BELGISCH – CUBAANSE CULTURELE UITWISSELING DOORHEEN AMATEURKUNST.

In 2007 kwam een eerste ervaring van gemeenschappelijk schepping van amateurtheater tussen belgische, cubaanse en salvadoriaanse kunstenaars. 2013 is het tweede luik van dit project, deze keer enkel met Belgen en Cubanen, en met de inbreng van andere kunsten zoals muziek, plastische kunst en dans. Een project van Open Doek, belgische amateurtheatervereniging, Zinnema in Brussel, en het Ministerie van Cultuur van Cuba, en in samenwerking met de IATA, Internationale Vereniging voor Amateurstheater.

Een groep Belgen trekt naar Cuba en werkt samen met een groep cubaanse amateurs. De eerste week maakt men kennis en wordt een optreden voorbereid. Een moelijke taak aangezien beide groepen geen gemeenschappelijke taal beheersen om te communiceren. Geen belang, zij vinden een aangepaste taal uit, met enkele woorden en vooral gebaren. Het meeste van hun tijd samen doorbrengen legt de link en vriendschapsbanden groeien. Zij stellen hun productie voor op het Festival van Havana en krijgen een warm onthaal van het publiek.

Enkele maanden later doen de Cubanen de reis naar België waar een nieuw stuk wordt uitgewerkt en voorgsteld in Antwerpen, Gent en Brussel.

Voor de twee groepen is de ervaring onvergetelijk. Zij ontdekten een andere cultuur, een andere wijze van werken, te bewegen, te communiceren. Bart Van Gyseghem, projectleider, vertelt ons : « Het is een ruime ervaring, ongelooflijke mooi en menselijk. Maar ook zeer hectisch, zeer chaotisch, met eerste het zoeken naar een taal om te communiceren…enkel de handen en de voeten bleven over om de harten op hetzelfde ritme te doen kloppen ».

Één van de jonge cubaanse acteurs voegt toe : « Wij hebben gewerkt met het mengen van verschillende wegen doorheen oefeningen, op zijn cubaans en op zijn belgisch ».

Het publiek, zowel cubaans als belgisch is talrijk, en nieuwsgierig om dit oeuvre te ontdekken bij een kruising van culturen. Alle ondervraagde deelnemers vertellen hun begeestering en hun wens deze ogenblikken te herhalen. De cubaanse muzikant van de groep legt ons uit : « Deze unie van Belgen en Cubanen is iets bijzonder, ik zou zeggen, ons eigen cachet ».

En één van de cubaanse deelneemsters zal ons zeggen : « Wij zijn allen gegroeid, de jongeren die deelnamen aan het project beleefden een uitzonderlijke ervaring op professioneel en menselijk vlak. De sleutel is communicatie ».

Met de medewerking van de Vrienden van Cuba.

Een reportage is beschikbaar op internet

Anne Delstanche

Activiteiten van de Regio Luik

Stand van de Vrienden van Cuba op het meifeest van het ABVV, Sint Paulusplein te Luik.

Activiteit in Mazy, 12 april 2014.

-16u. : voorstelling van de fotos van Cubareizigers in december 2013.

-17u. : « Havana, een utopie in opbouw », film van Anne Delstanche, gevolgd door een debat.

Bier en rumbar pauzes.

-19u30 : Concert door de groep Bao (http://baoasbl.org/#Actualités.K)

Inkom : 12€

Restauratie aan democratische prijzen (soep en brood, cubaans gerecht)

Adres : Mazy Culture, rue de l’USine 9A, 5032 MAZY 

Plan beschikbaar op : http://www.jazz9-mazy.org/CONTACT.html)